خطای تایید چگونه مانند بمب اتم عمل می کند

خطای تایید، یکی از بزرگترین آسیب‌های امروز ما در زندگی و تصمیم گیری‌های ما است. در این مقاله به طور مفصل به این موضوع می‌پردازیم.

کارکرد مغز انسان

مغز ما انسان‌‌ها دارای ظرفیت پردازش کمی است و همچنین با انرژی بسیار کمی کار می‌کند. به همین دلیل به گونه‌ای طراحی شده است که برای صرفه جویی در مصرف انرژی و همچنین نگه داشتن توان پردازشی محدود خود، انرژی خود را صرف کارهای مهم می‌کند و برای اینکه انرژی کمی مصرف کند برخی کارها را که از نظر او مهم نیستند، فیلتر می کند به طوری که ما نیز اصلا متوجه آن نمی‌شویم.

فیلتر مغز

هم اکنون با خود فکر کنید که در ۲۴ ساعت گذشته  در اطراف خود با چه تعداد اتومبیل سفید رنگ برخورد کرده‌اید و مدل و تعداد آنها چه بوده است؟

می‌بینید که این اطلاعات به شدت برای ما مبهم هستند و از آنها چیزی در ذهن ما نمانده است؛ اما دقت کرده‌اید وقتی که یک اتومبیل یا تلفن همراه جدید می‌خریم یا قصد خرید آن را داریم، هر روز به تعداد زیادی با آن مدل مورد نظرمان مواجه می شویم و در بسیاری از  مواقع با خود فکر می‌کنیم که اخیرا و زمانی که ما قصد خرید این مدل را داریم چقدر این مدل در بین مردم زیاد شده است.

در واقع چنین اتفاقی نیفتاده است، بلکه تا قبل از اینکه ما قصد خرید این مدل اتومبیل یا موبایل را کرده بودیم، آنها نیز بودند؛ اما به دلیل اینکه این موضوع از نظر مغز ما موضوعی بی‌اهمیت بوده است برای صرفه جویی در انرژی، آن را فیلتر می‌کرده است؛ اما در وضعیت جدید که این موضوع برای ما اهمیت پیدا کرده است ذهن ما برای آن انرژی صرف می‌کند.

این سیستم بسیار هوشمندانه طراحی شده است و بسیار به ما در تامین آسایش و رفاه زندگی مان کمک می‌کند؛ اما این سیستم یک دام بسیار بزرگ نیز با خود به همراه دارد که اکثر انسانها خصوصا در هنگام تصمیم گیری در این دام می‌افتند.

خطای تایید

فردی دچار اضافه وزن است و می‌خواهد وزن خود را کم کند. او برای رسیدن به هدف خود نزد متخصص تغذیه می‌رود و یک رژیم غذایی خاص را دریافت می‌کند، او هر روز صبح نیز با ترازویی که خریده است وزن خود را کنترل می کند. او هنگامی که وزنش نسبت به دفعه قبل کاهش پیدا کرده باشد، خود را تحسین می‌کند و به خود تبریک می‌گوید و بیشتر به رژیم غذایی که دارد ایمان می‌آورد و این را برای خود یک موفقیت می‌داند.

اما در زمان‌هایی که وزن او افزایش پیدا کرده باشد، او این مسئله را خیلی جدی نمی بیند بلکه یک نوسان موقت می‌بیند که در روند کاهش وزن طبیعی است و به سرعت نیز این مسئله را فراموش می کند. او مدت‌ها با این تصور که رژیم غذایی دارد و با یک اعتماد به نفس بالا کار خود را دنبال می کند، هر چند که در واقعیت مدت هاست که وزن او ثابت مانده است و ذره ای هم با کاهش روبرو نشده است. این فرد در یک دام بزرگ افتاده است که قبل‌تر نیز به آن اشاره کردیم و آن دام چیزی نیست جز خطای تایید.

دام خطای تایید

بسیاری از مشکلاتی که هم اکنون با آنها مواجه هستیم و در بسیاری از مواقع توانایی حل آنها را نیز نداریم  به دلیل تصورات غلط ما است؛ اما جالب اینجاست که وقتی ریشه این تصورات غلط را پیگیری می‌کنیم در بیشتر موارد علت آنها چیزی نیست جز خطای تایید.

همه‌ی ما  باورها، اعتقادات، دانسته ها و دستاوردهایی داریم؛ اما مشکل از آنجا آغاز می‌شود که ممکن است به هر دلیلی در این داشته‌ها تناقض ایجاد شود. قبل‌تر گفتیم که ذهن ما به دلیل مصرف انرژی تغییر را دوست ندارد و به همین دلیل نیز با تغییر و شک کردن به باور ها، اعتقادها، دانسته ها و … مخالفت می‌کند.

مغز چگونه مخالفت می‌کند

قبل‌تر با فیلتر مغز آشنا شدیم. مغز ما در زمانی که در داشته‌هایش تناقضی ایجاد شود و نیاز به تغییر و صرف انرژی داشته باشد، اقدام به فیلتر کردن آن دلایل و شواهدی می کند که داشته‌های ما را نقض می کنند.

اما مشکل از آنجا آغاز می‌شود که با این فیلترینگ، دیگر این شواهد را نمی بینیم؛ اما واقعیت این است که به قول آلدوس هاکسلی نویسنده بریتانیایی ((حقایق با نادیده گرفته شدن از هستی ساقط نمی‌شوند.)) نکته جالب اینجاست با این وجود ما دقیقا همین کار را می‌کنیم .

خطای تایید چگونه عمل می کند

کاری که ما انسان‌ها به خوبی آن را بلد هستیم و به خوبی نیز آن را اجرا می کنیم، تفسیر به رای است. در واقع وقایع و شواهد را طوری تفسیر می‌کنیم که در هر صورت حتی با وجود نشانه های تناقض، داشته‌های قبلی مان دچار تردید نشوند. و این موارد را خلاف باورها و داشته هایمان نمی‌دانیم، بلکه آنها را استثنا می‌بینیم.

استثنا واژه‌ای بسیار خطرناک است که می‌تواند به شدت ما را در ایجاد خطای تایید کمک کند.

تا اینجا با خطای تایید و کارکرد آن و تاثیرات آن بر روی زندگی‌مان آشنا شدیم و یاد گرفتیم که چگونه تشخیص دهیم که آیا در دام خطای تایید قرار گرفته‌ایم یا نه. در مقالات بعدی به این موضوع بیشتر خواهیم پرداخت و یاد می‌گیریم که چگونه پس از شناخت خطای تایید با استفاده از راهکارهایی گه گفته می‌شود، تلاش کنیم که دیگر در این دام نیفتیم و دچار خطای تایید نشویم.

اما تا همین جا نیز بیشتر راه را رفته‌ایم. اصلی‌ترین گام برای مقابله با دام‌ها و ایجاد تغییر، این است که آن دام را به خوبی بشناسیم.

لطفا از همین الان به خود و اطراف خود فکر کنید و ببینید در کجاها دچار خطای تایید شده‌اید و اگر دوست داشتید آن را با ما در میان بگذارید.